Arter ve damarlardaki daralma ve tıkanmalar doku, organ ve uzuvlarda beslenme bozukluklarına yol açabilmektedir. Periferik arter hastalığı olarak da bilinen bu hastalık, ailesel geçişli, şeker ve kolesterol düzeyi yüksek, sigara içen, fazla kilolu ve hareketsiz yaşam tarzını benimseyen kişilerde daha sık görülür.
Bazı hastalarda herhangi bir belirti vermeyen bu rahatsızlık, ortaya çıktığı yere göre farklı bulgular gösterebilmektedir. Tıkanmış damarların anjiyografik yani girişimsel işlemlerle açılması ve uygun tedavinin yapılması büyük önem taşımaktadır. Açık cerrahi ile benzer başarı sağlayan bu işlem hastalara daha kısa sürede günlük hayata dönme, daha az ağrı ve daha az enfeksiyon riski, kesi olmaması gibi avantajlar sağlamaktadır.
Memorial Ankara Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Fatih Gümüş, periferik arter hastalığında anjiyografik girişimsel tedavi prosedürü hakkında bilgi verdi.
Damar bozuklukları doku, organ ve uzuvların beslenmesini bozar
Periferik arter, kalp ve beyin dışındaki diğer tüm doku ve organları besleyen atardamarlara verilen isimdir. Bu damarlarda oluşabilecek tıkanma, daralma gibi bozukluklar değerli doku, organ, el ve bacaklarda beslenme bozukluklarına neden olabilir. Bu hastalık durumuna periferik arter hastalığı denir. Ateroskleroz, şeker ve kolesterol düzeyi yüksek, çok sigara içen, uzun süreli tansiyonu olan ve ailesel ateroskleroza eğilimli hasta kümelerinde daha sık görülür.
Hareketsiz yaşam tarzı ve tütün kullanımı ateroskleroz için risk faktörleridir.
Periferik arter hastalığının nedenleri genetik ve edinsel olmakla birlikte birçok faktörden kaynaklanabilir. Ailesel damar sertliği (ateroskleroz), sigara, Burger hastalığı, yüksek lipid ve kolesterol değerlerine sahip olma, hareket azlığı, obezite, kontrolsüz diyabet, gut hastalığı, kronik böbrek yetmezliği bu hastalığa zemin hazırlayabilecek başlıca nedenlerdir.
Semptomlar bloke edilen bölgeye göre farklılık gösterebilir.
Periferik damar hastalıkları bazı hastalarda hiçbir şekilde belirti vermeyebilir. Ancak tuttuğu atardamarın beslediği organ ve dokulara göre farklı semptomlarla ortaya çıkabilmektedir. Bacaklarda damar tıkanıklığı yürüme mesafesinin kısalması, kas ağrısı, ayak parmaklarında soğukluk, uyuşma gibi belirtilere neden olabilir; Beynin beslenmesine katkı sağlayan şah damarı tıkanıklıklarında ani felçlerle kendini gösterebilir.
Anjiyografik işlemler ile tıkalı damarlar hızlı bir şekilde açılabilir.
Periferik arter hastalığı tanısı için öncelikle bir kalp ve damar cerrahisine başvurulmalıdır. Uzman doktor tarafından detaylı bir fizik muayene sonrasında nabız kontrolü, Doppler ultrasonografi, MR, bilgisayarlı tomografik anjiyografi ve tanısal anjiyografik incelemeler sonucunda tanı konulabilir. Bu hastalığın tedavisinde uygun ilaç düzenlemesinin yanı sıra; Tıkalı damarların anjiyografik işlemlerle açılması ve tıkalı bölgelere uygun stentleme/balon dilatasyon işlemlerinin yapılması son derece değerlidir. Bu işlemler erken dönemde deneyimli merkezlerde yapıldığında, yetersiz beslenmeden muzdarip olan bölgede önemli geri dönüş ve hızlı iyileşme sağlar. Anjiyografik işlemlerin uygulanamadığı hasta gruplarında yapay veya doğal damarlar kullanılarak yapılan açık cerrahi ve bypass cerrahisi ve tromboendarterektomi işlemleri hayat kurtarıcı olabilmektedir.
Girişimsel anjiyografik işlemler hastaya avantajlar sağlar
Damar tıkanıklıklarında uygulanan girişimsel tedaviler, anjiyografik işlemlerden açık cerrahi işlemlere kadar geniş bir yelpazede kümelenmektedir. Bu işlemlerin avantajları şu şekilde sıralanabilir:
- Tıkanmış damar bölgeleri stent veya balon anjiyoplasti yapılarak kısa sürede açılabilir.
- Açık cerrahiye gitmeden ve kesiye gerek kalmadan girişimsel olarak tedavi edilebilir.
- Genel anestezi gerekmediği için anestezinin riskleri tartışılmaz.
- Deneyimli bir ekip ve uygun ekipman ile yapıldığında ameliyatla benzer başarı sağlar.
- Vücutta kesi yapılmadığı için yara iyileşmesi sorunu yaşanmaz ve enfeksiyon riski azalır.
- Hastanede kalış süresi kısalır ve hasta günlük yaşamına daha kısa sürede döner.
- Daha az ağrı seviyesi ve daha az kan kaybı
- Anjiyo ile müdahalenin uygun olmadığı hasta gruplarında açık cerrahi ile damar akışının sağlanması da tedavinin ana bileşenidir.
Ateroskleroz riskini azaltabilirsiniz
Periferik arter hastalığını önlemek için öncelikle risk faktörlerinden uzak durmak gerekir. Periferik arter hastalığı riski sigara içmemek, yağlı/şekerli beslenmeyi azaltmak, düzenli doktor kontrolü yapmak ve uygun olduğunda destekleyici ilaçlar kullanmakla en aza indirilebilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
